Direct hulp nodig bij een hack? Neem meteen contact op via 0514-700234
Buiten kantoren? Spreek de voicemail in we bellen je zo spoedig als mogelijk terug.
Managementsamenvatting
Credential stuffing is een veelvoorkomende aanvalsvorm waarbij criminelen eerder gelekte inloggegevens (e-mailadressen + wachtwoorden) op grote schaal “uitproberen” bij andere diensten. Het succes is niet te danken aan “hacken” van uw systeem, maar aan wachtwoordhergebruik door gebruikers en het enorme volume aan beschikbare data uit datalekken.
De kernpunten:
- Grootste oorzaak van succes: hetzelfde wachtwoord op meerdere plekken gebruiken.
- Gevolg: account takeover (ATO), datalekken, fraude, reputatieschade en supportdruk.
- Beste bescherming voor gebruikers: unieke wachtwoorden + wachtwoordmanager + MFA (bij voorkeur app/Authenticator of passkeys).
- Beste bescherming voor organisaties: rate limiting, bot-detectie, MFA/policy, monitoring, alerts en een incidentproces.
- Praktisch advies: maak het veiligste gedrag ook het makkelijkste gedrag (password manager + MFA als standaard).
Wil je checken of je omgeving veilig is? Neem vrijblijvend contact met ons op.
Inhoud
- Wat is credential stuffing?
- Waarom werkt het zo vaak?
- Hoe gaan criminelen te werk?
- Wat betekent dit risico concreet voor klanten?
- Unieke wachtwoorden: de belangrijkste doorbraak
- Wachtwoordmanagers: veiligheid én gebruiksgemak
- MFA, passkeys en aanvullende beschermlagen
- Wat kunt u als organisatie doen (technisch en procesmatig)?
- Wat te doen bij een vermoeden van misbruik?
- Snelle checklist
1. Wat is credential stuffing?
Credential stuffing is het geautomatiseerd proberen van bekende combinaties van gebruikersnaam/e-mailadres en wachtwoord op andere platforms dan waar ze oorspronkelijk gelekt zijn. Denk aan: een wachtwoord dat ooit bij een webshop is uitgelekt en vervolgens ook werkt op e-mail, Microsoft 365, een klantportaal of een boekhoudpakket.
Belangrijk om te begrijpen: bij credential stuffing wordt er meestal niet “ingebroken” via een technische kwetsbaarheid. De aanvaller maakt misbruik van menselijk gedrag (wachtwoordhergebruik) en beschikbare data (gelekte credentials).
2. Waarom werkt het zo vaak?
Credential stuffing is effectief omdat:
- Datalekken zijn alomtegenwoordig. Er circuleren enorme lijsten met inloggegevens uit eerdere incidenten.
- Wachtwoordhergebruik is menselijk. Mensen kiezen een “goed te onthouden” wachtwoord en hergebruiken dat.
- Automatisering maakt het schaalbaar. Aanvallers hoeven niet één account te raden; ze testen er duizenden.
- Veel omgevingen zijn ontworpen voor gebruiksgemak. Zonder extra controlemechanismen (zoals MFA, rate limiting of bot-detectie) is een inlogpagina een aantrekkelijk doel.
Het resultaat: een aanval kan slagen zónder dat er alarmsignalen zijn zoals malware of een kwetsbaarheidscan. Soms is het enige signaal een reeks mislukte of juist succesvolle logins op ongebruikelijke tijden of locaties.
3. Hoe gaan criminelen te werk?
Zonder in detail te treden: criminelen combineren drie elementen:
- Gelekte combinaties (e-mail + wachtwoord) uit eerdere datalekken.
- Automatisering om op grote schaal inlogpogingen te doen.
- Selectie op waarde: accounts met toegang tot e-mail, betalingen, klantdata of beheerdersrechten zijn extra interessant.
Wat doen ze na een succesvolle login?
- Account “vastzetten”: wachtwoord wijzigen, herstelgegevens aanpassen, sessies behouden.
- Toegang uitbreiden: door e-mailregels aan te maken, forwarding in te stellen, of extra authenticatiemethoden toe te voegen.
- Misbruik plegen: fraude, datadiefstal, het versturen van phishing vanuit een vertrouwd account, of laterale beweging naar andere systemen.
Belangrijk: een succesvolle inlog is vaak pas het begin. De echte schade ontstaat wanneer de aanvaller blijvende toegang inricht.
4. Wat betekent dit risico concreet voor jou?
Credential stuffing kan verschillende soorten impact hebben:
Operationele impact
- Verhoogde druk op servicedesk door lockouts, resets en onrust.
- Tijdverlies door herstelacties en controles.
Financiële impact
- Frauduleuze bestellingen of betalingsmisbruik (waar van toepassing).
- Kosten voor incidentonderzoek, herstel en eventuele juridische opvolging.
Informatiebeveiliging en privacy
- Toegang tot klant- of personeelsdata.
- Exfiltratie van documenten, e-mails of vertrouwelijke informatie.
- Mogelijke meldplicht bij datalekken, afhankelijk van de situatie.
Reputatie-impact
- Phishing vanuit uw domein of account tast vertrouwen aan.
- Klanten en relaties worden sneller slachtoffer als “uw” account als afzender gebruikt wordt.
5. Unieke wachtwoorden: de belangrijkste doorbraak
De meest effectieve maatregel tegen credential stuffing is simpel, maar consequent: gebruik overal een uniek wachtwoord.
Waarom dit zo’n groot verschil maakt:
- Als wachtwoord A lekt bij dienst X, dan heeft dat geen waarde bij dienst Y.
- Credential stuffing “faalt” direct wanneer hergebruik ontbreekt.
- U verkleint de kans dat één incident doorwerkt naar meerdere kritieke systemen (e-mail, cloud, VPN, administratie).
Een goed wachtwoord is:
- Lang (liever een lange zin dan een korte complexiteitspuzzel).
- Uniek per dienst.
- Niet gebaseerd op herbruikbare patronen (zoals Seizoen2025!, Seizoen2026!, etc.).
6. Wachtwoordmanagers: veiligheid én gebruiksgemak
Unieke wachtwoorden zijn in de praktijk alleen vol te houden met een wachtwoordmanager. Daarmee:
- Genereert u automatisch sterke, unieke wachtwoorden.
- Hoeft u nog maar één sterk “hoofdwachtwoord” te onthouden (of gebruikt u biometrie).
- Kunt u veilig delen binnen teams (waar van toepassing) met logging en beleid.
- Vermindert u “schaduw-IT” (wachtwoorden in notities, Excel, e-mail of op papier).
Waar let u op bij keuze en inrichting?
- MFA op de wachtwoordmanager zelf.
- Centrale policies (voor zakelijke omgevingen): minimale eisen, gedeelde kluizen, offboarding.
- Recovery-proces (wat als iemand zijn toegang verliest?).
- Gebruiksvriendelijkheid: als het frictie geeft, gaan mensen omwegen zoeken.
7. MFA, passkeys en aanvullende beschermlagen
Multi-factor authenticatie (MFA) maakt credential stuffing veel minder effectief, omdat een wachtwoord alléén niet genoeg is.
Praktische rangorde (van sterk naar minder sterk, in algemene zin):
- Passkeys (waar beschikbaar): phishing-resistenter en gebruiksvriendelijk.
- Authenticator-app (TOTP/push)
- Hardware security keys (voor high-risk accounts)
- SMS (beter dan niets, maar minder robuust)
Aanvullende maatregelen die vaak veel waarde toevoegen:
- Conditional access / risicogebaseerd inloggen (locatie, device, sign-in risk).
- “Step-up authentication” voor gevoelige acties (betalingen, export, admin).
- Alerting op onmogelijk reisgedrag, afwijkende locaties en brute-force patronen.
8. Wat kunt u als organisatie doen (technisch en procesmatig)?
Een volwassen verdediging bestaat uit preventie, detectie en respons.
Preventie (maatregelen die aanvallen stoppen of ontmoedigen)
- MFA afdwingen, zeker voor admin- en finance-accounts.
- Rate limiting en lockout-beleid (zorgvuldig, om DoS via lockouts te beperken).
- Bot-detectie / WAF-regels bij login endpoints.
- Verboden wachtwoorden / password deny-lists (veel platforms ondersteunen dit).
- Device-based toegang (managed devices) voor gevoelige applicaties.
- Least privilege: beperk wie adminrechten heeft en hoe lang.
Detectie (zien wat er gebeurt)
- Monitoring op pieken in loginpogingen en mislukte logins.
- Alerts op verdachte succesvolle logins (nieuwe locatie, nieuw device).
- Logretentie en centrale logging (zodat u achteraf kunt reconstrueren).
Proces (zodat het niet ad hoc wordt)
- Periodieke access reviews.
- Duidelijk reset- en herstelproces (incl. verificatie van identiteit).
- Security awareness gericht op wachtwoordhergebruik en MFA-moeheid.
- Afstemming met leveranciers: welke anti-bot en MFA-features zijn beschikbaar?
9. Wat te doen bij een vermoeden van misbruik?
Als u signalen ziet (onverwachte MFA-meldingen, vreemde logins, wijzigingen in recovery-instellingen, onbekende forwarding-regels), handel dan snel en gestructureerd:
- Beperk toegang: sessies intrekken, account tijdelijk blokkeren indien nodig.
- Herstel controle: wachtwoord resetten naar uniek en sterk; MFA opnieuw registreren.
- Controleer persistence: e-mail forwarding, inbox rules, OAuth/app consent, herstelopties.
- Zoek impact: welke data is benaderd? Welke acties zijn uitgevoerd?
- Communiceer: intern (management/IT) en extern indien relevant (klanten/leveranciers).
- Voorkom herhaling: beleid aanscherpen (MFA, password manager, conditional access).
10. Snelle checklist
Voor eindgebruikers
- Overal een uniek wachtwoord
- Wachtwoordmanager gebruiken
- MFA aan (liefst Authenticator of passkeys)
- Nooit MFA-push goedkeuren zonder zelf te hebben ingelogd
Voor organisaties
- MFA afdwingen (minimaal voor admin/finance, bij voorkeur voor iedereen)
- Monitoring en alerts op login-anomalieën
- Rate limiting/bot protection op login
- Regelmatige access reviews en least privilege
- Incident playbook voor account takeover
Afsluiting
Credential stuffing is één van die dreigingen die zelden spectaculair oogt, maar in de praktijk disproportioneel veel schade kan veroorzaken. Het goede nieuws: met unieke wachtwoorden, een wachtwoordmanager en MFA haalt u het verdienmodel van deze aanvallen grotendeels onderuit. En met de juiste technische maatregelen en logging maakt u het verschil tussen “we merken het weken later” en “we stoppen het binnen minuten”.
Hulp nodig met wachtwoordmanager, MFA of beleid? We denken graag mee, neem vrijblijvend contact op.
